Młyn w Budrach

Trzykondygnacyjny, okazały budynek XIX-wiecznego młyna zbożowego Brunona Plüguetta, z zachowanymi w idealnym stanie urządzeniami młyńskimi z XVIII w. został w 2021r. poddany gruntownemu remontowi i renowacji ze środków Programu Współpracy Interreg V-A Litwa-Polska 2014-2020 i udostępniony do zwiedzania. W młynie cztery pracownie edukacyjne: „Spichlerz mazurskich smaków”, Galeria Sztuki, Pracownia Rzemiosł Dawnych, sala wykładowa wyposażona w multimedia. Młyn oferuje wystawy muzealne, warsztaty dla dzieci i dorosłych , prezentacje oraz wykłady z zakresu sztuki ludowej. Uczestniczy również w promocji dziedzictwa kulturowego i kulinarnego w regionie oraz na trasie Budry – Sakiai.

Młyn w Budrach, Aleja Wojska Polskiego 37, 11-606 Budry

Fotogaleria z końcowego etapu renowacji młyna:


Zespół Pałacowo-Parkowy w Więckach

Klasycystyczny, XIX-wieczny zespół pałacowo-parkowy Contagów w Więckach pochodzi z pierwszej połowy XIX w. Pałac jest dwukondygnacyjną budowlą o dwuspadowym, prawie płaskim dachu. Z podwórca gospodarczego zachował się budynek stajni i wozowni. W parku zachował się bogaty starodrzew, a w tym pomnikowe okazy jesionów, dębów, klo¬nów i buków. Od roku 1961r. pałac pełni funkcję obiektu szkolnego. Przy drodze do wsi Dowiaty, znajduje się stary cmentarz z kwaterami rodzinnymi Contagów.

Zespół Pałacowo-Parkowy, Więcki 8, 11-606 Budry


Zabytkowa zabudowa wsi Zabrost Wielki

Zabrost Wielki to niezwykła historyczna wieś, która w 2003r. została laureatem konkursu na „Najlepiej zachowaną wieś historyczną Warmii i Mazur”. Miejscowość założono w XVI w. jako wieś szlachecką z dworem. Została wzniesiona według kompleksowego projektu berlińskiego architekta Karla Kujatha, w ramach odbudowy po I wojnie światowej. Zabrost Wielki stanowi grupa budynków, których architektura zawiera elementy mazurskiej tradycji budowlanej: bramy wjazdowe, odeskowanie szczytów, stylizowane pazdury i wiatrownice. We wsi warto zobaczyć cmentarz z okresu I wojny światowej z pięknym starodrzewiem i zabytkowymi krzyżami oraz rowy przeciwczołgowe tzw. linii Kocha, zbudowane w 1944 r.

Zarost Wielki, 11-606 Budry


Elektrownia wodna na Węgorapie

Tuż przed II wojną światową Walter von Sanden wpadł na pomysł ujarzmienia Węgorapy i wykorzystania jej rwącego nurtu. W 1939 r. rzekę we wsi przegrodzono tamą i zbudowano na niej niewielką elektrownię wodną. Wody Węgorapy na ołownickiej tamie są spiętrzone na wysokość 5 metrów, powodując czterokilometrową tzw. cofkę, dzięki której powstał dwunastohektarowy zalew – urokliwe zakończenie kajakowych spływów. Nieopodal elektrowni przebiega najdłuższa, aleja dębowa w Europie (5km dębów) na trasie Węgorzewo – Darkiejmy.

Elektrownia wodna, Ołownik 13, 11-606 Budry


Kościół neogotycki w Olszewie Węgorzewskim

Z okazji dwusetnej rocznicy koronowania pierwszego króla pruskiego – Fryderyka I, która przypadła w 1901 r., wybudowano w Prusach Wschodnich 14 „kościołów jubileuszowych”. Jeden z nich, neogotycki kościół, zaprojektowany przez berlińskiego architekta – Alberta Fischa, postawiony na wzgórzu, sięgającym około 140 m n.p.m., do dzisiaj można podziwiać w Olszewie Węgorzewskim. Świątynia może pochwalić się zabytkowym wyposażeniem sakralnym: organami i emporą organowa z 1946r. wykonaną w Królewcu, amboną i barokowym – XVII wiecznym ołtarzem bocznym.

Parafia Rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Olszewo Węgorzewskie 29, 11-606 Budry


XVIII-wieczny Kościół w Dąbrówce

Zabytkowy, murowany na podmurówce z kamienia kościół, pochodzi z 1732r. We wnętrzu znajdują się niezwykłe, zabytkowe witraże z 1905r. i marmurowa płyta na krypcie grobowej. Przez jakiś czas opiekunem społecznym kościoła był mieszkający w Dąbrówce od 1948r. ludowy rzeźbiarz i malarz zaliczany do nurtu nazywanego prymitywizmem – Aleksander Słoma Słomiński.

Parafia Rzymskokatolicka pw. Najświętszej Maryi Panny, Dąbrówka, 11-606 Budry


Kanał Brożajcki w Kompleksie Lasów Skaliskich

Piaszczystą i częściowo zabagnioną część Niecki Skaliskiej, powstałej wskutek ostatniego zlodowacenia – bałtyckiego, zajmuje zwarty kompleks leśny – Lasy Skaliskie (8 700 ha). Na terenach leśnych dominują bory świerkowe i sosnowe. W dolinach rzecznych Węgorapy i Gołdapy gniazduje 21 chronionych gatunków ptaków, w tym 4 gatunki zagrożone, umieszczone w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt: orlik krzykliwy, derkacz, żuraw, dzięcioł białogrzbiety. Bogate runo leśne dziewiczych terenów sprawia, że Lasy Skaliskie obfitują bogactwem smaków leśnych specjałów – jagód, poziomek czy grzybów, zaś niezapomnianych widoków dostarcza występująca w tam rzadko spotykana roślinność np. bagno zwyczajne, kopytnik pospolity, lilia złotogłów czy wawrzynek wilczełyko. Niezwykle cennym przyrodniczo obszarem jest Bagno Minta. To dawne jezioro z okresu polodowcowego, umiejscowione wewnątrz Lasów Skaliskich jest główną ostoją dzikich zwierząt. Obszar całkowicie wyłączony z polowań, stanowi dla nich doskonały matecznik. Powierzchnia tego unikalnego w skali Europy miejsca wynosi ponad 100 ha. Do najcenniejszych gatunków występujących w Lasach Skaliskich należą rysie, jelenie, łosie, wydry, bobry, borsuki i jenoty. Wśród nich władzę dzierży wataha wilków. Miejscem wyjątkowym w całym kompleksie jest najstarszy z mazurskich kanałów – Kanał Brożajcki, zaprojektowany w 1726 r. przez Jana Władysława Suchodolca. Ukończony w 1733 r. kanał łączy rzekę Węgorapę z Gołdapą, a jego długość wynosi około 8 km.


Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie

Muzeum sąsiaduje z Parkiem Etnograficznym nad rzeką Węgorapą, gdzie eksponowane są przykłady tradycyjnego budownictwa mazurskiego – drewniane chaty, remiza z Ołownika i szachulcowa kuźnia z Zabrostu Wielkiego. Można tam spotkać tajemnicze pruskie, kamienne baby. Muzealia obejmują przedmioty codziennego użytku, sprzęt gospodarczy, akcesoria obrzędowe i sztukę ludową z obszaru Warmii i Mazur. Można tam również podziwiać rzeźby Aleksandra Słomińskiego z Dąbrówki. Obok zabytków etnograficznych wśród zbiorów znajdują się zabytki historyczne oraz archeologiczne. Muzeum oferuje zajęcia i wyroby rękodzielnicze, lekcje muzealne, warsztaty i pokazy rzemiosł tradycyjnych. W ciągu roku odbywają się tam imprezy o charakterze ludowym, między innymi Święto Wiosny czy Międzynarodowy Jarmark Folkloru.

Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, ul. Portowa 1, 11-600 Węgorzewo


Mazurska kuchnia w Baniach Mazurskich

Miejscowa restauracja oferuje dania kuchni regionalnej. Sztandarową potrawą są wyśmienite kartacze. W Baniach Mazurskich można zjeść również tradycyjne, mazurskie, serwowane w małej budce od 1974 roku lody.

Bar „Młyn”, ul. Konopnickiej 31, 19-520 Banie Mazurskie
Tradycyjne Lody od 1974, ul. Jasna, 19-520 Banie Mazurskie


XVIII w. Kościół w Budrach

W 1724 r. mieszkańcy Budr poprosili króla pruskiego Wilhelma I o utworzenie parafii i wybudowanie kościoła. Król polecił wójtowi von Waldburgowi podjęcie budowy, jednak sprawa ta przeciągała się aż 14 lat, do chwili, kiedy wizytujący wieś król wpadł w gniew i zagroził wójtowi oraz podkomorzemu stryczkiem, jeśli kościół nie stanie w ciągu roku. W 1739 r. superintendent węgorzewski, a jednocześnie słynny botanik – Georg Andreas Helwing wyświęcił nowy kościół. Na przykościelnym cmentarzyku zachował się duży, żeliwny krzyż na grobie pastora Matchiasa Czygana. Niespotykaną ciekawostką jest motyl, odwzorowany na rewersie krzyża nagrobnego. Przy buderskim cmentarzu komunalnym umiejscowiony jest dawny cmentarz ewangelicki. Watro odwiedzić to miejsce, aby wśród potężnych, prastarych dębów odnaleźć zabytkowe, przedwojenne nagrobki.

Kościół Rzymskokatolicki pw. Trójcy Przenajświętszej, ul. Konopnickiej 1, 11-606 Budry


Piramida w Rapie

Grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid, został zbudowany w 1811r.. Charakterystyczną cechą budowli jest jej kształt, przypominający starożytne piramidy. Konstrukcja ma sklepienie wewnętrzne pochylone pod kątem 51°52′ – identycznym jak w piramidach egipskich. Podstawa zbudowana jest z kamienia polnego, na planie kwadratu o zewnętrznych wymiarach -wysokość: 15,9 m, długość boku podstawy: 10,4 m. Na przestrzeni lat w grobowcu pochowano siedmiu członków rodziny. Zapomniana na długo budowla zaczęła niszczeć. W 2018 roku dzięki staraniom Nadleśnictwo Czerwony Dwór, na terenie którego znajduje się kaplica, odrestaurowano piramidę, która odzyskała dawną świetność.

Piramida w Rapie, Rapa, 19-520 Banie Mazurskie


Tężnie solankowe w Gołdapi

Gołdap od 2000r. jest miastem uzdrowiskowym o profilu borowinowo – klimatycznym. Znajduje się tam sanatorium, pijalnia wód mineralnych i tężnie, a także nowoczesna infrastruktura uzdrowiskowa z Promenadą Zdrojową, którą odwiedzając warto skorzystać z hektarowego placu zabaw, dołków do mini-golfa, pieszych i rowerowych ścieżek oraz siłowni plenerowych nad jeziorem i w centrum. Przebywanie w tężniach leczy przede wszystkim górne drogi oddechowe, nadciśnienie tętnicze, zatoki, rozedmę płuc, alergię, nerwicę wegetatywną, stres, depresję i wyczerpanie organizmu. Inhalacje stosowane profilaktycznie poprzez działanie bakteriobójcze wpływają na zwiększenie odporności.

Mazurskie Tężnie Solankowe, Promenada Zdrojowa 20, 19-500 Gołdap


Zajazd „Piękna Góra” – Gołdap

W Zajeździe Piękna Góra (272 m n.p.m.) znajdują się dwa wyciągi narciarskie. Latem dużą atrakcją jest wyciąg krzesełkowy, przemieszczający zwiedzających do jedynej w regionie kawiarni z podłogą obrotową, gdzie w ciągu godziny, zataczając pełny krąg, można podziwiać panoramę polodowcowej gołdapskiej krainy oraz niezwykłej Puszczy Rominckiej. Na terenie obiektu znajduje się ponadto kręgielnia i park linowy z ciekawymi trasami zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Tutejsza restauracja serwuje doskonałe dania kuchni regionalnej i dziczyznę.

”Zajazd Piękna Góra”, Konikowo 11, 19-500 Gołdap


Ciche wody – Wężówko

Mazurska Ekozagroda „Ciche wody” organizuje rodzinne warsztaty pieczenia chleba, filcowania czy uprawy i pielęgnacji warzyw. Właściciele uprawiają ekologiczne zboża, warzywa, rośliny strączkowe i zioła. Prowadzą również chów owiec rasy skudde. Odwiedzając gospodarstwo można spróbować swojskiego mleka, serów, jaj, wołowiny i jagnięciny. Najwyższa jakość oferowanych produktów jest określona regularnie odnawianym certyfikatem zgodności rolnictwa ekologicznego.

Mazurska Ekozagroda „Ciche wody”, Wężówko 19, 11-606 Budry


Mosty w Stańczykach

Dwa potężne wiadukty z lat 1917–1918, nieczynnej linii kolejowej Gołdap – Żytkiejmy należą do najwyższych w Polsce. Przy budowie zastosowano konstrukcję 5-przęsłową, o równych, 15 metrowych łukach, długości 180 i wysokości do 36,5 m. Pod budowlami przepływa rzeka Błędzianka. Architektura odznacza się doskonałymi proporcjami a filary ozdobione są elementami wzorowanymi na rzymskich akweduktach w Pont du Gard. Nieopodal znajduje się wieża widokowa licząca 20 m wysokości, gdzie taras widokowy znajduje się na poziomie 15 m. Rozciąga się z niego widok na jeziora wytopiskowe Dobellus Duży i Mały, zabytkowe mosty kolejowe w Stańczykach oraz polodowcową dolinę Błędzianki. Bezpośrednio przy wieży przebiega szlak rowerowy Green Velo.

Mosty w Stańczykach, 19-504 Dubeninki


Mazurskie Jadło – „Ale Micha” – Lenkupie

Miejsce kultywuje dziedzictwo kulinarne, oferując wyborne specjały kuchni pogranicza. Można tam spróbować wielu przysmaków, między innymi kartaczy, babki i kiszki ziemniaczanej, oraz lokalnych słodkości takich jak mrowisko, zaś najważniejszym wypiekiem tych terenów jest niezapomniany w smaku, pieczony na prawdziwym ogniu sękacz.

Jadłodajnia „Ale Micha”, Lenkupie 3, 19-504 Dubeninki


Pasieka pod Wierzbami – Więcki

Pasieka powstała z miłości do natury. Oferuje szeroki asortyment produktów pszczelarskich, a oprócz wielu gatunków miodu można znaleźć tam również ziołomiody czy maść propolisową. Gospodarstwo prowadzi rodzinne warsztaty edukacyjne oraz oferuje domek do apiterapi, w którym można poddać się procesowi leczenia lub profilaktycznie zadbać o swoje zdrowie. Za pomocą tej metody można leczyć bezsenność, choroby stawów, choroby układu oddechowego, a nawet serca. Uloterapia jest również pomocna przy syndromie ciągłego zmęczenia, a więc warto tam wstąpić, chcąc odbudować swoje siły witalne i zredukować stres.

”Pasieka pod wierzbami”, Więcki 19, 11-606 Budry


Wędzarnia ryb mazurskich – Grądy Węgorzewskie

Będąc na Mazurach obowiązkowo należy spróbować świeżej, łowionej z czystych jezior ryby. Lokalna wędzarnia w Grądach Węgorzewskich oferuje szeroki ich wybór, między innymi doskonałą sielawę, sieję, jesiotra, suma, sandacza oraz poszukiwanego przez smakoszy – doskonałego węgorza.

Wędzarnia Mazurskich Ryb, Grądy Węgorzewskie 12, 11-606 Budry


Republika Ściborska „Biegnący Wilk”

Republika Ściborska to idealne miejsce dla rodzin, zdrowia i przygód. Usytuowana w Dzikich Mazurach Osada Ekologiczna „Biegnący Wilk” to nie tylko największa w regionie hodowla psów zaprzęgowych ale także muzeum kultury indiańskiej i eskimoskiej, Muzeum Ruchu Puszczańskiego, Muzeum Marii Rodziewiczówny i skansen chat traperskich. Republika oferuje dogoterapię naturalną, wyprawy terenowe oraz rodzinne survivalowe obozy przygodowe oparte na zasadach życia w zgodzie z naturą.

Republika Ściborska – Osada Ekologiczna, Ściborki 6, 19-520 Banie Mazurskie


Port żeglarski w Węgorzewie

Przystań jachtowa w Węgorzewie na Mazurach ma swoje miejsce nieopodal rozwidlenia malowniczego Kanału Węgorzewskiego i rzeki Węgorapy. Do jeziora Mamry prowadzi bogaty przyrodniczo, dwukilometrowy szlak. Doskonała lokalizacja na północnym krańcu szlaku Wielkich Jezior Mazurskich sprawia, że węgorzewska przystań jest wybierana jako początek żeglarskiej przygody, na magicznej, wodnej trasie.

Ekomarina Węgorzewo, bulwar Loir et Cher 4, 11-600 Węgorzewo